Τηλέγραφος: η γέννηση των Ειδήσεων και τα Άνθη της Κερασιάς

Οι κερασιές θα ανθίσουν φέτος νωρίτερα στην Ιαπωνία

Το 1935 ο Νίκος Καζαντζάκης ταξιδεύει με ατμόπλοιο προς την Ιαπωνία. Όταν το πλοίο μπαίνει στο Ιαπωνικό Πέλαγος περιγράφει την εξής σκηνή: Ο καμαρότος με τ΄ άσπρα γάντια του περνάει και μας μοιράζει το ραδιοτηλεγραφικό δελτίο της μέρας. Το παίρνω με ανυπομονησία, σα να’ ναι άρρωστη η  γης και παρακολουθώ κάθε μέρα στο δελτίο τα δέκατα του πυρετού της: «Τόκιο. – Ο μετεωρολογικός σταθμός αναγγέλλει πως εφέτο οι κερασιές θ’ ανθίσουν γρηγορότερα, τέλη Μαρτίου, γιατί είχαμε πρόωρες ζέστες.»

Ο Καζαντζάκης απορεί που οι Γιαπωνέζοι ενδιαφέρονται τόσο και τηλεγραφούν για τα άνθη της κερασιάς. Αυτό που εκπλήσσει εμάς είναι η ανυπομονησία με την οποία ο συγγραφέας περιμένει το τηλεγραφικό δελτίο για να ενημερωθεί εν πλω για τα νέα της ημέρας. Το πλοίο έκανε 40 ημέρες για να πάει από τον Πειραιά στην Ιαπωνία, ωστόσο οι ειδήσεις έρχονται στους επιβάτες καθημερινά μέσω του ραδιοτηλέγραφου. Είναι μία επανάσταση που έφερε η τηλεγραφία στα μέσα του 19^ου αιώνα. Για πρώτη φορά η μετάδοση της πληροφορίας αποδεσμεύεται από τα μέσα μεταφοράς της, επιτρέποντας τη δημιουργία της σύγχρονης δημοσιογραφίας.

Πρώτα δημοσιογραφικά πρακτορεία

Το πιο άμεσο αποτέλεσμα ήταν η γέννηση του ειδησεογραφικού πρακτορείου. Το 1846, το Associated Press (AP) ιδρύθηκε για να εκμεταλλευτεί την ταχύτητα του τηλέγραφου. To Reuters ιδρύεται το 1851. Οι εφημερίδες δεν βασίζονταν πλέον σε αποσπασματικές πηγές, αλλά σε ένα συγκεντρωμένο και οργανωμένο δίκτυο μετάδοσης πληροφοριών.

Δεν είναι τυχαίο ότι ουσιαστικά η πρώτη ελληνική εφημερίδα ονομάστηκε «Ελληνικός Τηλέγραφος» (τυπωνόταν στη Βιέννη στα 1813).

Δημοκρατική πληροφόρηση και νέο ύφος

Ο κοινωνικός αντίκτυπος υπήρξε βαθύς. Ο τηλέγραφος έκανε την πληροφόρηση πιο δημοκρατική, επιτρέποντας σε ευρύτερο κοινό να έχει πρόσβαση σε έγκαιρες και ακριβείς ειδήσεις. Οι πολίτες έγιναν πιο ενημερωμένοι για παγκόσμια γεγονότα, γεγονός που επηρέασε τη δημόσια γνώμη και την πολιτική συμμετοχή.

Η εφεύρεση του Μορς και του Βέιλ  δημιούργησε ένα νέο γλωσσικό ύφος, το δημοσιογραφικό. Η τυποποίηση της γλώσσας στις ειδησεογραφικές αναφορές προέκυψε λόγω του υψηλού κόστους των τηλεγραφικών μεταδόσεων, οδηγώντας σε πιο συνοπτική, αντικειμενική και βασισμένη στα γεγονότα δημοσιογραφία. O ρεπόρτερ διαχωρίστηκε από τον αφηγητή ιστοριών.

Η ταχύτητα της ενημέρωσης έφερε επίσης προκλήσεις, όπως η ανάγκη για επαλήθευση των ειδήσεων, ένα ζήτημα που παραμένει επίκαιρο μέχρι σήμερα. Ωστόσο, το βέβαιο είναι ότι ο τηλέγραφος υπήρξε το θεμέλιο της παγκοσμιοποίησης της πληροφορίας. Ακόμη και της ασήμαντης, για εμάς, πληροφορίας, όπως ότι οι κερασιές θα ανθίσουν φέτος νωρίτερα στην Ιαπωνία.